Οικονομικές Πολιτικές
Α. Δημοσιονομική πολιτική
5. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για την επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος της γενικής κυβέρνησης ύψους 4 1/2 τοις εκατό του ΑΕΠ έως το 2014. Αυτό υπερβαίνει το πρωτογενές ισοζύγιο που σταθεροποιεί το χρέος της Ελλάδας και θα επιτρέψει στο χρέος να μειωθεί σταδιακά (ακόμη και με μικρούς κλονισμούς) και είναι ένα επίπεδο το οποίο η Ελλάδα και πολλές άλλες χώρες έχουν επιτύχει στο παρελθόν. Λαμβάνοντας υπόψη την αρχική δημοσιονομική θέση, το πιθανό μακροοικονομικό αντίκτυπο της δημοσιονομικής προσαρμογής και τους περιορισμούς στον ρυθμό με τον οποίο μπορούμε να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε διαρθρωτικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, προσαρμόσαμε το δημοσιονομικό μας στόχο για το 2012 σε ένα πρωτογενές έλλειμμα 1 τοις εκατό του ΑΕΠ (έναντι του προηγούμενου στόχου μας για ένα μικρό πλεόνασμα). Θα στοχεύσουμε σε μια προσαρμογή 2 3/4 τις εκατό του ΑΕΠ τόσο το 2013 όσο και το 2014, υλοποιώντας τολμηρές διαρθρωτικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις που θα καθοριστούν στο πλαίσιο της επικαιροποίησης της ΜΔΣ που θα γίνει τον Ιούνιο. Θα διαβουλευτούμε με την ΕΕ, την ΕΚΤ και του ΔΝΤ σε περίπτωση σημαντικά βαθύτερης ύφεσης από την αναμενόμενη για να αξιολογήσουμε αν η πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να επεκταθεί πέρα από το 2014.
6. Για να διασφαλίσει την πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής του προγράμματος, η κυβέρνηση θα αναλάβει τολμηρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις από την πλευρά των δαπανών. Λαμβάνοντας υπόψη την προβλεπόμενη πορεία ανάκαμψης, τα συνεχή προβλήματα της Ελλάδας με τη φορολογική συμμόρφωση και την ανάγκη να προσαρμόσουμε κάποια από τα προηγούμενα μέτρα, θα απαιτηθούν επιπρόσθετα μέτρα πέραν εκείνων που έχουν ήδη εγκριθεί στο πλαίσιο της ΜΔΣ του 2011 και του προϋπολογισμού του 2012. Προβλέπουμε μια ανάγκη για μέτρα ύψους [1 1/2] τις εκατό του ΑΕΠ το 2012 και περαιτέρω [5] τοις εκατό του ΑΕΠ για να επιτύχουμε το στόχο του 4 1/2 του ΑΕΠ. Το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής θα επιτευχθεί μέσω περικοπών δαπανών που αποσκοπούν στη μόνιμη μείωση του μεγέθους του κράτους και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων του κλεισίματος φορέων που δεν παρέχουν πλέον αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες και στοχευμένων μειώσεων της απασχόλησης στο δημόσιο. Πολλές από αυτές τις περικοπές θα πρέπει να αφορούν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, την κατηγορία των δαπανών οι οποίες αυξήθηκαν με εκρηκτικό ρυθμό την περίοδο μετά την ένταξη στο ευρώ, αλλά θα θεσπιστούν και συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία του πυρήνα του δικτύου κοινωνικής προστασίας μας και των πιο ευάλωτων τμημάτων του πληθυσμού.
7. Οι βασικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν καθοριστεί στη ΜΔΣ και στον προϋπολογισμό του 2012, περιλαμβάνουν:
– Μειώσεις στη μισθολογική δαπάνη του δημόσιου τομέα: Σκοπεύουμε να ευθυγραμμίσουμε τη μισθολογική δαπάνη για τη γενική κυβέρνηση με την επίδοση των πλέον αποτελεσματικών χωρών του ΟΟΣΑ (περίπου στο 9 τοις εκατό του ΑΕΠ). Αυτό θα αποδώσει [1 1/2] τοις εκατό του ΑΕΠ σε εξοικονομήσεις έως το 2015, συμπεριλαμβανομένου ενός [1/4 ] τοις εκατό του ΑΕΠ σε νέες εξοικονομήσεις οι οποίες δεν έχουν συμπεριληφθεί στην υφιστάμενη ΜΔΣ. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, θα συνδυάσουμε μεταρρυθμίσεις που αφορούν την αποζημίωση των υπαλλήλων με μειώσεις του προσωπικού.
– Μεταρρύθμιση της αποζημίωσης των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα: Μέχρι το τέλος Ιουνίου 2012, θα μεταρρυθμίσουμε τα ειδικά μισθολόγια του δημοσίου (που αφορούν το ενα τρίτο του της μισθολογικής δαπάνης του δημόσιου τομέα). Σε συμφωνία με τις αρχές της μεταρρύθμισης που ξεκίνησε το 2011, θα προσαρμόσουμε τις αποδοχές για τα ειδικά μισθολόγια (συμπεριλαμβανομένων των δικαστών, των διπλωματών, των μετακλητών, των ιατρών των καθηγητών, της αστυνομίας και των ένοπλων δυνάμεων), ενω θα προστατεύσουμε όσους είναι στις χαμηλότερες μισθολογικές κλίμακες με στόχο την πραγματοποίηση μόνιμων καθαρών εξοικονομήσεων ύψους περίπου 0,2 τοις εκατό του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Θα αναθεωρήσουμε επίσης το νέο σύστημα προαγωγών για να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν οι κατάλληλοι έλεγχοι κατά της αύξησης του μισθολογικού κόστους μέσω των προαγωγών.
– Μειώσεις προσωπικού: Παραμένουμε πιστοί στη δέσμευση μας να μειώσουμε την απασχόληση στη γενική κυβέρνηση κατά τουλάχιστον 150.000 την περίοδο 2011-2015.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε αυστηρά την υφιστάμενη αναλογία 1:5 προσλήψεις – αποχωρήσεις καθώς και το πρόγραμμα πρόωρης συνταξιοδότησης που καθιερώθηκε προσφάτως, να μειώνουμε την απασχόληση συμβασιούχων και να βάζουμε στην εργασιακή εφεδρεία επαρκείς υπεράριθμους δημόσιους υπαλλήλους έως το τέλος 2012 ώστε να πετύχουμε 15.000 υποχρεωτικές αποχωρήσεις (μόλις εξαντληθεί ο χρόνος τους στην εφεδρεία). Η προγραμματισμένη λειτουργική αξιολόγηση της δημόσιας διοίκησης (βλ. παρακάτω) και τα σχέδια για το κλείσιμο, την συγχώνευση ή τη συρρίκνωση φορέων της γενικής κυβέρνησης, θα μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε τους υπεράριθμους δημόσιους υπαλλήλους.
– Έλεγχοι στις προσλήψεις: Για τον καλύτερο έλεγχο και περιορισμό των προσλήψεων θα: (ί) μειώσουμε την ετήσια είσοδο σε στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές και δημοσιές ακαδημίες σε ένα επίπεδο που είναι σύμφωνο με τα σχέδια προσλήψεων, (ii) αυξάνουμε την εργασιακή εφεδρεία ετησίως, και θα (iii) εξαλείψουμε τις κενές θέσεις στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του δημόσιου τομέα. Εάν προκύψουν υστερήσεις σε σχέση με τις στοχευμένες μειώσεις προσωπικού, θα θεσπίσουμε αμέσως πάγωμα προσλήψεων.
– Εξορθολογισμός και καλύτερη στόχευση της κοινωνικής δαπάνης: Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ξεκινήσαμε μεταρρυθμίσεις για να περιορίσουμε την προβλεπομένη αύξηση στη συνταξιοδοτική δαπάνη κάτω των 2 1/2 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ μέχρι το 2060 (από μία πρόβλεψη ύψους 12 1/2 του ΑΕΠ), να διατηρήσουμε τις δημόσιες δαπάνες για την υγεία περίπου στο 6 τοις εκατό του ΑΕΠ, και να βελτιώσουμε την στόχευση των κοινωνικών μας επιδομάτων. Στο πρόγραμμα μας σκοπεύουμε να ολοκληρώσουμε αυτή την ατζέντα εργασίας, πραγματοποιώντας συνολικά περίπου [3] τοις εκατό του ΑΕΠ σε πρόσθετες εξοικονομήσεις, ενώ θα βελτιώσουμε τα κοινωνικά προγράμματα για αυτούς που τα έχουν περισσότερο ανάγκη.
– Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση: Δεδομένου του υψηλού μεριδίου συντάξεων στις δαπάνες της Ελληνικής κυβέρνησης, η μεγάλη εναπομείνασα δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει κατ’ ανάγκη να περιλαμβάνει περαιτέρω προσαρμογές των συντάξεων. Αυτό θα το κάνουμε αε τρόπο που θα προστατεύονται οι χαμηλοσυνταξιούχοι. Ως αρχικά μέτρα, για τη δημιουργία εξοικονομήσεων ύψους €300 εκατομμυρίων το 2012 θα: (i) υιοθετήσουμε ενα σχέδιο νόμου για να μεταρρυθμίσουμε τις επικουρικές συντάξεις, και θα (ii) επιφέρουμε αλλαγές στα συνταξιοδοτικά ταμεία με υψηλές μέσες συντάξεις που λαμβάνουν υψηλές επιχορηγήσεις από τον προϋπολογισμό. Στη συνέχεια, έως τα τέλη Ιουνίου θα εισάγουμε μεταρρυθμίσεις για να εξαλείψουμε τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και τα ελλείμματα στα ταμεία εφάπαξ.
– Δαπάνες υγείας: Οι κύριοι στόχοι μας είναι να φέρουμε τις φαρμακευτικές δαπάνες πιο κοντά στα επίπεδα των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών και να συνεχίσουμε τη μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης του συστήματος υγείας. Για το 2012, έχουμε θέσει ως στόχο την μείωση της δημόσιας δαπάνης για εξω-νοσοκομειακά φάρμακα απο το 1.9 στο 1 1/3 τοις εκατό του ΑΕΠ. Οι κύριες αρχικές ενέργειες περιλαμβάνουν: την προώθηση της χρήσης γενόσημων (π.χ. μέσω υποχρεωτικής συνταγογράφησης με βάση την ενεργό ουσία), την μείωση κατά 15% στη μέγιστη τιμή των γενοσημων φαρμάκων σε σχέση με τα επώνυμα φάρμακα, την μείωση των περιθρωρίων κέρδους των φαρμακείων, και την επέκταση της κάλυψης των φαρμάκων για τα οποία ισχύει η συμμετοχή. Ενας αυτόματος μηχανισμός επανείσπραξης θα εγγυάται ότι η δαπάνη για εξω-νοσοκομειακά φάρμακα για την περίοδο 2012 – 2015 δεν θα ξεπερνά τα όρια του προϋπολογισμού. Μέσω του νέου ταμείου υγείας ΕΟΠΥΥ, θα ολοκληρώσουμε επίσης τις εισαγωγές νέων και πιο αποτελεσματικών ως προς το κόστος συμβάσεων για γιατρούς και θα υιοθετήσουμε ενιαίους όρους για την αγορά των υπηρεσιών υγείας. Για τον εξορθολογισμό του συστήματος και την εκμετάλλευση των οικονομιών κλίμακας θα συγχωνεύσουμε όλα τα ταμεία υγείας με το ΕΟΠΥΥ και θα μεταφέρουμε την ευθύνη του στο Υπουργείο Υγείας.
– Άλλα προγράμματα κοινωνικών επιδομάτων: Το επίπεδο της δημόσιας δαπάνης της Ελλάδας (ως ποσοστό του ΑΕΠ) παραμένει κατά πολύ πάνω από το μέσο όρο της ευρωζώνης. Ως εκ τούτου θα συνεχίσουμε την μεταρρύθμιση των προγραμμάτων κοινωνικών επιδομάτων και τη διακυβέρνηση των προγραμμάτων κοινωνικής αρωγής και κοινωνικής ασφάλισης. Χρησιμοποιώντας εξωτερική βοήθεια, θα αναλάβουμε μια εις βάθος αξιολόγηση των προγραμμάτων κοινωνικών δαπανών με σκοπό τον καθορισμό επιπρόσθετων μέτρων ύψους [1] τοις εκατό του ΑΕΠ που θα ληφθούν την περίοδο 2013-2015. Η αξιολόγηση, η οποία θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιουνίου 2012, θα εντοπίσει προγράμματα τα οποία θα διακοπούν, και ευκαιρίες εξορθολογισμού και ενίσχυσης των κύριων κοινωνικών προγραμμάτων για την καλύτερη στήριξη των ατόμων που έχουν ανάγκη και παράλληλα τη μείωση των μεταβιβάσεων σε άτομα που δεν τα έχουν ανάγκη.
– Αναδιάρθρωση της κυβερνητικής λειτουργίας: Η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι σε μεγάλο βαθμό διασπασμένη, έχει δομές που αλληλοκαλύπτονται και έχει ελλιπή συντονισμό και ανεπαρκή συστήματα πληροφορικής (IT), Προς αντιμετώπιση αυτών θα υλοποιήσουμε κάποιες αρχικές δράσεις και θα καθορίσουμε βαθύτερες αλλαγές που θα εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια του προγράμματος:
> Προκαταρκτικές ενέργειες: Για να μπορέσουμε να πετύχουμε τον δημοσιονομικό μας στόχο για το 2012, θα (ί) σε αναμονή της επερχόμενης αξιολόγησης της δημόσιας διοίκησης, θα περικόψουμε τις λειτουργικές δαπάνες και τις επιλεγμένες επιδοτήσεις και μεταβιβάσεις στο επίπεδο της κεντρικής κυβέρνησης κατά ένα επιπρόσθετο 0.2 τοις εκατό του ΑΕΠ (σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του 2012) (ii) θα μειώσουμε τις επιδοτήσεις για επενδύσεις και επενδυτικά προγράμματα χαμηλής προτεραιότητας κατά 0.2 τοις εκατό του ΑΕΠ (σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του 2012) και (iii) θα μειώσουμε τις στρατιωτικές δαπάνες κατά 0,15 τοις εκατό του ΑΕΠ.
> Βαθύτερη αναδιάρθρωση: Μέχρι το τέλος – Ιουνίου 2012, θα ολοκληρώσουμε ένα σχέδιο για την αναδιάρθρωση των κρατικών λειτουργιών και θα επιτύχουμε πρόσθετη εξοικονόμησης τουλάχιστον [1] τοις εκατό του ΑΕΠ για την περίοδο 2013 – 15. Εμφαση θα δοθεί στο κλείσιμο και τη μείωση του μεγέθους των φορέων της γενικής κυβέρνησης, στον εντοπισμό ευκαιριών για ανάθεση εργασιών σε τρίτους, στον εντοπισμό πλεονάζοντος προσωπικού και στην αναδιάρθρωση τόσο της κεντρικής όσο και της τοπικής δημόσιας διοίκησης. Το σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης τον εξορθολογισμό των αμυντικών δαπανών (χωρίς να πλήττονται οι αμυντικές δυνατότητες).
8. Οι μεταρρυθμίσεις του φορολογικού συστήματος θα συμβάλλουν επίσης στην δημοσιονομική προσαρμογή μέσω της διεύρυνσης της βάσης, και οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν επίσης ως στόχο τη διευκόλυνση των μειώσεων των φορολογικών συντελεστών χωρίς επιπτώσεις στα έσοδα.
– Φορολογική μεταρρύθμιση: Σκοπός μας είναι να υιοθετήσουμε μια φορολογική μεταρρύθμιση με ουδέτερη δημοσιονομική επίπτωση για την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης ώστε να είναι δυνατή η μείωση επιλεγμένων φορολογικών συντελεστών, και την αναδιάρθρωση του φορολογικού βάρος ανάμεσα στις φορολογικές κλίμακες με στόχο την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας. Θα καθορίσουμε ένα πλήρες πρόγραμμα ενδιάμεσων σταδίων για την υιοθέτηση μιας τέτοιας φορολογικής μεταρρύθμισης, συμπεριλαμβανομένης μιας αρχικής δημόσιας διαβούλευσης, της αναθεώρησης από το προσωπικό της Ε.Ε./ΕΚΤ/ΔΝΤ και θα ανακοινώσουμε μια επίσημη πρόταση προς συζήτηση. Η διαδικασία αυτή θα ολοκληρωθεί με την κατάθεση στη Βουλή και την έγκριση της μεταρρύθμισης έως τον Ιούνιο 2012. Το μεταρρυθμιστικό πακέτο θα περιλαμβάνει: (i) την κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων και την αντικατάσταση του με απλούστερη νομοθεσία, (ii) την εξάλειψη ορισμένων
φοροαπαλλαγών και προνομιακών καθεστώτων, (iii) την απλοποίηση του ΦΠΑ και της δομής του φορολογικού συντελεστή ιδιοκτησίας, (iv) μια πιο ενιαία φορολογική αντιμετώπιση του ατομικού κεφαλαιακού εισοδήματος, και (ν) ένα απλοποιημένο πρόγραμμα φορολόγησης ατομικού και εταιρικού εισοδήματος.
– Μεταρρυθμίσεις της φορολογικής διοίκησης: Δεδομένης της χαμηλής είσπραξης φόρων σε σύγκριση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η στρατηγική προσαρμογής μας βασίζεται στην εισαγωγή εκτενών μεταρρυθμίσεων στη φορολογική διοίκηση (δες Μέρος Β). Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα διευκολύνουν μια πιο δίκαιη κατανομή του βάρους προσαρμογής ανάμεσα στους φορολογούμενους. Στο πλαίσιο του μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού μας, τα οφέλη από αυτές οι μεταρρυθμίσεις έχουν εκτιμηθεί με συντηρητικό τρόπο και θεωρούμε ότι θα πραγματοποιηθούν στο τέλος της περιόδου, και θα περιοριστούν στο 1 1/2 τοις εκατό του ΑΕΠ για τη περίοδο 2011 – 2015 και αναμένεται ότι θα πραγματοποιηθούν μόνο από το 2013.
9. Εχουμε δεσμευτεί να πετύχουμε τον δημοσιονομικό μας στόχο και είμαστε έτοιμοι να λάβουμε διορθωτικά μέτρα στην περίπτωση υποαπόδοσης. Τα διορθωτικά μέτρα, εάν κριθούν αναγκαία, θα περιλαμβάνουν πρόσθετες στοχευμένες μειώσεις στο μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα και στις κοινωνικές δαπάνες καθώς και στις αμυντικές δαπάνες. Παρομοίως, στη περίπτωση μιας διαρκούς υπέρ απόδοσης η οποία θεωρηθεί μόνιμη, θα θέσουμε αυστηρότερους στόχους για το έλλειμμα αλλά μπορεί επίσης να εξετάσουμε μια μείωση εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Πρόθεση μας είναι να διατηρήσουμε το σχετικό φορολογικό βάρος από τους έμμεσους φόρους.
10. Για να διασφαλίσουμε άμεσα οφέλη, θα υλοποιήσουμε αρκετές προαπαιτούμενες δράσεις, και για να βοηθήσουμε την επακόλουθη παρακολούθηση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, θα θέσουμε ορισμένα βασικά μέτρα ως διαρθρωτικά ορόσημα του προγράμματος. Ως προαπαιτούμενες ενέργειες για το πρόγραμμα θα: (i) εφαρμόσουμε πλήρως όλα τα μέτρα της ΜΔΣ που έχουν καθυστερήσει (Παράρτημα 1), και θα (ii) θέσουμε σε ισχύ και θα υλοποιήσουμε τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων δημοσιονομικού ελλείμματος για το 2012 (συμπεριλαμβανομένων και επιπρόσθετων μόνιμων μέτρων από την πλευρά των δαπανών ύψους 325 δις ευρώ που θα καθοριστούν σε συνεργασία με το προσωπικό των ΕΕ/ΕΚΤ/ΔΝΤ) (Παράρτημα II). Η υιοθέτηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης με ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα μέχρι το τέλος Ιουνίου 2012 και η ολοκλήρωση της λειτουργικής αξιολόγησης της δημόσιας διοίκησης και των κοινωνικών προγραμμάτων που θα καθορίζουν, αντίστοιχα [1] και [1] τοις εκατό του ΑΕΠ σε πρόσθετα μέτρα, προτείνονται ως διαρθρωτικά ορόσημα για το τέλος Ιουνίου 2012.
